In het voorjaar van 2024 verscheen van de hand van militair-historicus Jacques A.C. Bartels, die sinds 1980 publiceert over onderwerpen uit de Nederlandse militaire geschiedenis, het boek Wandsbekeren Husaren. Koniningin Wilhelmina en haar Pruisische Huzaren in de Eerste Wereldoorlog. Voorzitter van de SEW Eugène Rosier heeft het gelezen en de onderstaande recensie erover geschreven.
In het voorjaar van 2024 verscheen van de hand van militair-historicus Jacques A.C. Bartels, die sinds 1980 publiceert over onderwerpen uit de Nederlandse militaire geschiedenis, het boek Wandsbekeren Husaren. Koniningin Wilhelmina en haar Pruisische Huzaren in de Eerste Wereldoorlog dat Bartels in eigen beheer wist uit te geven. Niet uit het veld geslagen door uitgeverijen die zijn manuscript afwezen omdat het onderwerp als té niche werd beschouwd, wist de auteur enkele jaren later en inhoudelijk kundig, goed geschreven en mooi vormgegeven werk het levenslicht te laten zien.
Lijvig boekwerk
Toen dit boek nog moest verschijnen heeft de auteur tijdens onze najaarsstudiedag van 2023 in Doorn een lezing over dit onderwerp gegeven. Ik was eigenlijk direct verkocht. “Obscure” onderwerpen en de Eerste Wereldoorlog hebben altijd mijn grote interesse. Toen het boek uitkwam heb ik het gekocht en gelezen en ik kan u nu reeds verklappen dat ik zeker niet teleurgesteld ben. Bartels heeft een lijvig boekwerk geschreven waarin hij de lezer in tweeëndertig hoofdstukken meeneemt in het verhaal van dit regiment Huzaren, haar bijzondere relatie met koningin Wilhelmina, de Nederlandse cavalerie en de Duitse krijgsmacht in de eerste decennia van de twintigste eeuw.
Chef van het regiment
In het eerste hoofdstuk krijgt de lezer zicht op de band tussen Koningin Wilhelmina en haar Pruisische Huzaren. In 1898, toen de net 18-jarige
prinses werd ingehuldigd als vorstin van ons land, kreeg Koningin Wilhelmina ter gelegenheid van haar 18e verjaardag door de Duitse keizer Wilhelm II de ceremoniële rol van Chef van het regiment Wandsbeker Husaren aangeboden. Koning Wilhelmina aanvaardde die rol in dankbaarheid. Het regiment van de Wandsbeker Husaren werd genoemd naar hun thuisbasis Wandsbek, thans een stadsdeel van Hamburg.
Marie Johan Teixeira de Mattos
Het boek is prachtig uitgegeven met heel veel foto’s van de Wandsbeker Husaren in actie, hun uitrusting en overige parafernalia. Het boek behandelt een aantal zaken. Het geeft veel informatie over de Wandsbeker Husaren, het ontstaan van het regiment en hun opleiding, het gebruik van paarden in de oorlog, maar ook de oorlog als geheel wordt behandeld. We volgen de verrichtingen van het regiment, met name tijdens haar inzet in Oost-Europa. Bartels ontkomt er niet aan te verhalen over de oorlogshandelingen die het regiment moest vervullen, maar het wordt geen opsomming van regimentsnummers of compagnieverplaatsingen. Wat het boek bijzonder plezierig maakt is dat de lezer in het oorlogsverloop de levensloop van een Nederlands lid van dit regiment, Marie Johan Teixeira de Mattos, volgt.
Strijd in het Oosten
De Wandsbek Husaren namen kort deel aan de opening van de oorlog in het westen, waarna zij vrij snel hun aandacht naar het oosten moesten verleggen. Het boek besteedt dan ook veel aandacht aan de strijd in het oosten. Voor velen toch meer of minder een blinde vlek aangezien onze focus toch vaak ligt op de strijd aan het westfront. Dat maakt het boek extra interessant. De Wandsbek Husaren hebben in het oosten met name verkenningsacties uitgevoerd. Deze worden uitstekend beschreven door de auteur. Ik had geen kennis van welke functie huzaren vervulden in de eerste Wereldoorlog. Die leemte in mijn kennis is nu wel volledig gevuld dankzij de belevenissen van dit regiment! De beschrijving van de wederwaardigheden van Marie Johan Teixeira de Mattos en het regiment is bijzonder, voorzichtig uitgedrukt. Ik ga hier niet spoilen maar ik heb daar wel hartelijk om moeten lachen!
Deutschfreundlich?
Het overzichtsverhaal van de oorlog zelf bevat voor iemand die met de gang van zaken in de periode 1914-1918 enigszins vertrouwd is, niet veel nieuwe aspecten. De schrijver laat zich naar mijn smaak wel sterk Deutschfreundlich gelden. In hoofdstuk 16 Gemiste kans, geen vrede augustus 1916-januari 1917 legt de auteur de schuld van het niet tot stand komen van een vrede bij de geallieerden. Het is juist dat de Duitse kanselier Theoblad van Bethmann Hollweg openingszetten heeft gedaan voor vredesbesprekingen maar de oorlogspartij in Duitsland had een sterke politieke vinger in de pap en had zo zijn eisen ten aanzien van gebieden die door de Duitsers waren veroverd en over herstelbetalingen. Een vrede waarbij zou worden afgezien van veroverde gebieden en herstelbetalingen was voor de oorlogspartij onacceptabel. Deze openingszet voor vredesonderhandelingen heeft de kanselier dan ook in juli 1917 zijn politieke kop gekost. Professor Holger Afflerbach heeft in zijn boek Auf Messers Schneide: Wie das Deutsche Reich den Ersten Weltkrieg verlor en ook tijdens een webinar georganiseerd door de SSEW, het tegendeel betoogd.
Maar behoudens bovenstaand mag de conclusie zijn dat Jacques Bartels een prachtig boek heeft geschreven. Inhoudelijk kundig, zeer gevarieerd bronnengebruik, mooi vormgegeven, fraai beeldmateriaal. Al met al: ik raad u de lezing van dit boek van harte aan!
Eugène Rosier
Wandsbeker Husaren. Koning Wilhelmina en haar Pruisische Huzaren in de Eerste Wereldoorlog door Jacques A.C. Bartels,
met een voorwoord van prof. dr. Wim Klinkert
ISBN 978-90-827306-7-8
Voor nadere informatie: wandsbekerhusaren@gmail.com
